Σε λίγες ώρες ξεκινά στο Γιουτζίν του Όρεγκον η τελική φάση του κολλεγιακού πρωταθλήματος των ΗΠΑ (NCAA), μια διοργάνωση πολύ υψηλού επιπέδου, που πολλές φορές σε ορισμένα αγωνίσματα δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Στα τελικά αγωνίζονται φέτος τέσσερις νεαροί Έλληνες πρωταθλητές, που στοχεύουν σε υψηλές θέσεις, ακόμα και στο βάθρο των νικητών: στη σφυροβολία ο Άγγελος Μαντζουράνης (Μινεσότα) και ο Νίκος Πολυχρονίου (USC), στο δίσκο ο Δημήτρης Παυλίδης (Κάνσας) και στο ύψος ο Ανδρέας Μίτα (Χιούστον), ο οποίος, αν και είχε δικαίωμα συμμετοχής στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Ρώμης, αποφάσισε να επικεντρωθεί στους τελικούς του NCAA και ακολούθως στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κ20, όπου έχει υψηλές βλέψεις.
Η σφύρα των ανδρών, που είναι το αγώνισμα με τις περισσότερες ελληνικές επιτυχίες, ξεκινά λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης (5/6), ενώ το ύψος και ο δίσκος θα διεξαχθούν τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 3:30 και 3:35 αντίστοιχα.
Έλληνες και Ελληνίδες έχουν κατακτήσει πέντε κολλεγιακούς τίτλους από το 1921, που ξεκίνησε η τελική φάση του NCAA. Οι γυναίκες πήραν για πρώτη φορά μέρος το 1982!
Τις περισσότερες νίκες, δύο, στο θεσμό μετρά ο Σπύρος Ζουλιέν στη σφυροβολία, το 2005 και το 2006, για λογαριασμό του Βιρτζίνια Τεκ. Από μία πρωτιά έχουν καταγράψει η Αγγελική Τσιολακούδη (Τέξας Ελ Πάσο) το 2000 στον ακοντισμό, η Κατερίνα Στεφανίδη (Στάνφορντ) στο επί κοντώ το 2012 και ο Γιάννης Κυριαζής (Τέξας Α&Μ) το 2017 στον ακοντισμό.
Ιστορικά, ο πρώτος Έλληνας που προκρίθηκε σε τελικό ήταν ο Σωτήρης Μουτσανάς (Γουάσινγκτον Στέιτ) το 1981, όταν τερμάτισε 9ος στα 800 μέτρα.
Στο βάθρο του NCAA ανέβηκε πρώτος μεταξύ των Ελλήνων, ο Αλέξανδρος Παπαδημητρίου (Τέξας Ελ Πάσο) το 1994.
Όλοι οι τελικοί των Ελλήνων (θέσεις 1-8):
1981 Μπάτον Ρουζ 9ος 800 μ. Σωτήρης Μουτσανάς (Γουάσινγκτον Στέιτ) 1:48.47*
1985 Όστιν 5ος Σφαίρα Δημήτρης Κουτσούκης (Γουάσινγκτον Στέιτ) 19.94
1986 Ιντιανάπολις 4ος Σφαίρα Δημήτρης Κουτσούκης (Γουάσινγκτον Στέιτ) 20.59
1993 Νέα Ορλεάνη 7ος 3.000 μ. στιπλ Γιώργος Γιαννέλης (Κεντάκι) 8:42.74
1993 Νέα Ορλεάνη 8ος Σφύρα Αλέξανδρος Παπαδημητρίου (Τέξας Ελ Πάσο) 67.10
1994 Μπόιζι 2ος Σφύρα Αλέξανδρος Παπαδημητρίου (Τέξας Ελ Πάσο) 72.42
1995 Νόξβιλ 2ος Σφύρα Αλέξανδρος Παπαδημητρίου (Τέξας Ελ Πάσο) 73.68
1995 Νόξβιλ 2ος Κοντώ Χρήστος Παλλάκης (Γουάσινγκτον Στέιτ) 5.50
2002 Μπάτον Ρουζ 4ος Σφύρα Παναγιώτης Μαυραγάνης (Τζόρτζια) 68.13
2003 Σακραμέντο 3ος Σφύρα Παναγιώτης Μαυραγάνης (Τζόρτζια) 67.21
2003 Σακραμέντο 6ος Σφύρα Σπύρος Ζουλιέν (Βιρτζίνια Τεκ) 66.65
2004 Όστιν 2ος Σφύρα Σπύρος Ζουλιέν (Βιρτζίνια Τεκ) 70.70
2005 Σακραμέντο 1ος Σφύρα Σπύρος Ζουλιέν (Βιρτζίνια Τεκ) 70.43
2006 Σακραμέντο 1ος Σφύρα Σπύρος Ζουλιέν (Βιρτζίνια Τεκ) 72.29
2009 Φέιγετβιλ 5ος Σφύρα Δημήτρης Φυλλαδιτάκης (Τέξας Ελ Πάσο) 68.04
2010 Γιουτζίν 6ος Σφύρα Δημήτρης Φυλαδιτάκης (Τέξας Ελ Πάσο) 66.77
2015 Γιουτζίν 5ος Ακόντιο Γιάννης Κυριαζής (Τέξας Α&Μ) 73.13
2016 Γιουτζίν 2ος Ακόντιο Γιάννης Κυριαζής (Τέξας Α&Μ) 77.25
2017 Γιουτζίν 1ος Ακόντιο Γιάννης Κυριαζής (Τέξας Α&Μ) 82.58 Ρ.Α.
2016 Γιουτζίν 4ος Σφαίρα Νικόλας Σκαρβέλης (UCLA) 20.17
2018 Γιουτζίν 5ος Ύψος Αντώνης Μέρλος (Τζόρτζια) 2.18
2021 Γιουτζίν 5ος Σφύρα Αλέξης Προδανάς (Βιρτζίνια Τεκ) 71.08
2021 Γιουτζίν 3ος Σφύρα Κώστας Ζάλτος (Μινεσότα) 71.21
2022 Γιουτζίν 3ος Σφύρα Κώστας Ζάλτος (Μινεσότα) 72.51
2023 Γιουτζίν 2ος Σφύρα Κώστας Ζάλτος (Μινεσότα) 76.33
2023 Γιουτζίν 5ος Σφύρα Νίκος Πολυχρονίου (USC) 72.65
* Στον τελικό έτρεξαν εννέα αθλητές.
Όλοι οι τελικοί των Ελληνίδων (θέσεις 1-8):
1993 Νέα Ορλεάνη 5η Δίσκος Στέλλα Τσικούνα (Τέξας Ελ Πάσο) 51.82
2000 Ντέραμ 1η Ακόντιο Αγγελική Τσιολακούδη (Τέξας Ελ Πάσο) 60.24 Ρ.Α.
2010 Γιουτζίν 4η Κοντώ Κατερίνα Στεφανίδη (Στάνφορντ) 4.20
2011 Ντε Μόιν 3η Κοντώ Κατερίνα Στεφανίδη (Στάνφορντ) 4.40
2012 Ντε Μόιν 1η Κοντώ Κατερίνα Στεφανίδη (Στάνφορντ) 4.45=Ρ.Α.
2015 Γιουτζίν 5η Ύψος Τατιάνα Γκούσιν (Τζόρτζια) 1.84
2017 Γιουτζίν 2η Ύψος Τατιάνα Γκούσιν (Τζόρτζια) 1.91
2018 Γιουτζίν 7η Ύψος Τατιάνα Γκούσιν (Τζόρτζια) 1.78
2018 Γιουτζίν 3η Σφύρα Σταματία Σκαρβέλη (Τενεσί) 69.10
2019 Όστιν 8η Σφύρα Σταματία Σκαρβέλη (Τενεσί) 67.59
Στις παραπάνω λίστες περιλαμβάνονται μόνο αθλητές και αθλήτριες που εκπροσωπούσαν τα ελληνικά χρώματα όταν αγωνίστηκαν στα τελικά του NCAA.
Η Αλεξία (Αλέξι) Πάππας του Ντάρτμουθ ήταν 3η το 2012 στο Ντε Μουάν στα 3.000 μ. στιπλ με χρόνο 10.01.20, αλλά τη δεδομένη στιγμή αγωνιζόταν ως Αμερικανίδα.
Ιδιαίτερα ήταν η περίπτωση του Ελληνοαμερικανού με καταγωγή από την Κεφαλλονιά, Τζορτζ Θεοντοράτους ή Γιώργος Θεοδωράτος (Γουάσινγκτον Στέιτ). Στο Λος Άντζελες το 1934 ήταν 3ος στη σφαίρα με 16.11 και 9ος στο δίσκο με 43.54. Το 1932 στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ίδια πόλη προσπάθησε να αγωνιστεί με τα ελληνικά χρώματα, αλλά δεν διέθετε τα απαραίτητα έγγραφα. Το 1931 είχε σημειώσει παγκόσμιο ρεκόρ εφήβων, ενώ ήταν ακόμα επιτυχημένος αθλητής στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο και στην πυγμαχία.
